Deepfake şu anda yapay zeka ile oluşturulan yapay yüz ifadeleri ve daha genelde konuşmaları ifade etmek için kullanılan bir kavram. Eski ABD Başkanı Barrack Obama’nın görüntüleri kullanılarak oluşturulan videolar deepfakeleri popüler yapsa da aslında kavramın Reddit sitesinde 2017’de ünlü oyuncuların yüzlerini porno videolara yerleştiren ‘deepfakes’ kullanıcısının isminden geldiği düşünülüyor.
2017’den bu yana ‘deepfakes’ kullanıcısının yaptığı işi müstehcen olmayan içeriklerde yapan uygulamalar popüler uygulama marketlerinde kendine yer buldu. 2018’de çıkan ve popüler olan FaceApp ile yakın zamanda gündeme gelen Reface bunlardan sadece iki tanesi. Ancak bu uygulamaların yakaladığı popülarite insanların yüz değiştirme uygulamalarına olan ilgisini ve bu işi başarılı bir şekilde yapan uygulamaların ne kadar hızlı şekilde yayılacağını göstermesi açısından önem arz ediyor.
Yüz değiştirmenin, sahte yüz ifadesi ve konuşma içeriği yaratmanın insanlar tarafından bu kadar çabuk benimsenmesi ve kullanılması aslında bireysel ve toplumsal açıdan bazı önemli tehlikeleri barındırıyor. Her ne kadar piyasadaki çoğu örnekte bir değişikliğin yapıldığı açıkça belirtilse de deepfake teknolojisi kötü niyetli kullanımlara davetiye çıkaracak bir niteliğe sahip. Her gün gelişmekte olan teknoloji, insan gözüyle sahte olduğu ayırt edilemeyen video içerik üretilerek bireylerin hayatlarını ciddi ölçüde etkileyebilecek bir potansiyele sahip. Bu da hukuki düzenlemelerle bu alana müdahale edilmesinin gerekliliğini tartışmalı hale getiriyor.
Örneğin pornografik deepfake’lerde bazı temel hak ihlallerinin gündeme geleceği söylenebilir. İlk olarak resmi yerleştirilen kişi gizlilik ihlali sebebiyle bir hak talebinde bulunabilir ve bu hukuk ya da ceza soruşturmasına sebep olabilir. İkincisi videonun orijinal halinde yer alan kişiler de böyle bir değişikliğe rıza göstermedikleri için oluşturulan deepfake’den kaynaklanan zarar tazmini talebinde bulunabilirler. Üçüncüsü pornografik içeriğin telif hakkı ile korunduğu hukuk sistemlerinde izinsiz değişiklik sebebiyle asıl videonun hak sahibi deepfake’i oluşturan kişiden talepte bulunabilir.
Diğer yandan siyasi içerikli deepfake’ler ile yanlış bilgilerin yayılması kolaylaştırılabilir, siyasi kutuplaşma beslenebilir veya politikacılar hiç söylemedikleri şeyleri söylemiş gibi gösterilip zan altında bırakılabilir. Böyle durumlarda bu içeriklerin yayılmasının nasıl engelleneceği ise belirsizdir. Düzenleyici otoritelere geniş kontrol ve gözetim yetkisi verilmesi aşırı sansüre yol açabileceğinden temel hak ve özgürlüklerin ihlali gibi değerlendirilebilir. Diğer yandan sosyal medya üzerinden yayılan yanlış haberlerin boyutu ve etkisi düşünüldüğünde görüntülü bir şekilde bunun yapılmasının toplumsal bilinç açısından ne kadar zararlı olabileceği görülebilmektedir.
Deepfake’ler anlık tercüme yapma ya da insanlara destek sağlama gibi hukuka uygun amaçlar için de kullanılabilirler ancak yukarıda açıklanan zararlı kullanım ihtimalleri yararlı kullanım ihtimalini gölgede bırakmaktadır ve deepfake üretimi ile kullanımının hukuki düzenlemelerle kontrol edilmesinin gerektiği sonucuna ulaşılmasını kolaylaştırmaktadır.
Ancak deepfake üretim ve kullanımını regüle etmek de çok kolay bir faaliyet olmayacaktır. Teknik açıdan video içeriklerin metaverileri üzerinden orijinal içerikte bir değişiklik yapılıp yapılmadığının anlaşılması mümkündür. Ancak bu kontrolün şu aşamada herkes tarafından değil sadece uzmanlar tarafından yapılabilmektedir. Bir içeriğin deepfake olup olmadığını tespit eden yazılımların geliştirilmesi ve bunun yaygın kullanıma gerekiyorsa devlet destek ve eğitimleriyle sunulması deepfake’lerin oluşturacağı zararı azaltmak yolunda işlevsel önlemler olarak karşımıza çıkabilir. Ayrıca deepfake’leirn çoğunlukla merkezi çevrimiçi içerik platformları aracılığıyla yayılacağı düşünüldüğünde bunların birer kontrol noktası olarak benimsenmesi ve deep fake içerik tespitinin buralarda yapılarak yayılmasının engellenmesi de olası bir çözüm olabilir. Nihayet deep fake gibi insan algısıyla oynayan bir yapının zararlarıyla mücadelede en önemli araç toplumun bu konuda eğitilmesi olacaktır.